Obez Çocuklarda Bazı Besin Ögelerinin Etkileri

Obezite, yetişkinlerde olduğu gibi çocuk ve ergenlik dönemi gençlerde önemli bir sağlık sorunudur. Son 30 yılda özellikle çocuklarda obezite görülme sıklığı artmaktadır ve dolayısıyla obezitenin meydana getirdiği sağlık problemleri de artış göstermektedir. Obezite, diyabet, yağlı karaciğer hastalığı, kalp ve damar hastalıkları, iskelet sistemi hastalıklarına neden olmaktadır. Tüm bu hastalıklar ve obezite ile ilişkili vitamin, D vitaminidir. D vitamini sadece kemik sağlığında değil, kan şekeri metabolizması, kanser, depresyon gibi pek çok hastalık ile de yakından ilişkilidir. Yapılan bir çalışmada D vitamin değerleri yüksek olan çocukların, kan yağ seviyelerinin dengede olduğu görülmüş ve bahsedilen hastalıkların riski daha düşük gözlenmiştir. Başka bir çalışmada D vitamininin kan şekeri dengesi üzerindeki etkisine obez çocuklarda bakılmış ve obez çocuklara yeterli miktarda D vitamini takviyesi yapıldığında kan şekeri seviyelerinin dengede olduğu bulunmuştur. D vitamini, obez çocuklarda kalp ve damar hastalıkları riskini düşürmektedir.

Obez çocuklarda A, E ve C vitamini eksikliği görülme oranı, obez olmayan çocuklara daha yüksektir ve bu vitaminlerin eksikliğinin obezite gelişme riskini arttırdığı bilinmektedir. Bazı çalışmalar A, E ve C vitaminlerinin iştah hormonları üzerinde etkili olduğu ve eksikliklerinin giderilmesi gerektiğini savunmaktadır. Obez çocuklarda yağlı karaciğer hastalığı sıklıkla görülmektedir ve E vitamini bu hastalığın tedavisinde etkilidir. E vitamini ayrıca oksidatif stresi azaltarak kansere neden olan zararlı maddeleri vücut hücrelerinde azaltmaktadır.

Genel olarak obez çocukların beslenmelerine bakıldığında karbonhidrat ve yağdan zengin, kalsiyum, demir ve çinko bakımından yetersiz bir beslenme programları olduğu görülmektedir. İdeal olmayan bu beslenme alışkanlığı diğer besin ögelerinin vücutta kullanılmasını, emilimini veya işlevsel hale gelmesini engelleyebildiğin başka sağlık problemleri de ortaya çıkabilmektedir. Kalsiyum ve D vitamini dengesinin ayarlanmadığı bir diyette yağ dokusunu artırabilmektedir. Kalsiyum tek başına obeziteyi önlemede etkili değildir ve kalsiyum kaynağı olarak bilinen süt, yağlı bir besin maddesi olduğundan kalsiyum takviyesi olarak kullanılırken dikkatli olunmalıdır. Yağ dokudan salgılanan bir madde olan ‘hepsidin’ kaynaklı obezite de demir eksikliği meydana gelebileceği söylenmektedir ancak yeterli veri henüz bulunmamıştır. Yeterli ve dengeli bir diyet uygulamak ve gerekli demir takviyesi yapmak eksikliğin giderilmesine yardımcı olacaktır. Çinko, kan şekeri dengesini sağlayan önemli bir elementtir ve obez çocuklarda eksikliğinin kan şekeri dengesi üzerinde etkili olduğu bilinmektedir. Diyabet ve insülin direnci riski ile ilişkili olan çinko yeterliliği mutlaka sorgulanmalıdır.

Diğer pek çok eser element obezite üzerine etkilidir ancak henüz netleşmediği için ınlar üzerinde konuşmak zordur. Günümüz dünyasında obezite, obeziteye bağlı hastalalıklar ve obeziye kaynaklı ölümler çok sık görülmektedir. Obeziteyi önlemek veya riskini azaltmak için kişiye özel yeterli ve dengeli bir diyet programı ile fiziksek aktivite uygulanmalıdır.

Uzm. Dyt. Meltem Pınar Yıldırım

Form Assist Diyetisyeni