Düzenli olarak yapılan egzersizin hem fiziksel hem psikolojik olarak olumlu etkileri olduğu, inme, kanser, kardiyovasküler hastalıklar gibi yaşam kalitesini etkileyen ve hayatı tehdit eden pek çok hastalık riskini azalttığı bilinmektedir. Egzersiz insan sağlığını devam ettirmek için çok önemlidir ve Amerikan Spor Hekimliği Derneği ve Amerikan Kalp Birliği tarafından kronik hastalıkların önlenmesi ve tedavisinde kullanılan bir ilaç olarak tanınmaktadır.

Kanser olma riski olan kişilerde kanserden korunmak, kanser olan kişilerin iyileşme sürecini hızlı ve hafif geçirebilmesi için egzersiz büyük önem taşımaktadır. Egzersiz ayrıca kanser hastalarında uygulanan radyasyon ve ilaç tedavilerinin yan etkilerini ve hissedilen yakınmaları azaltmak amacıyla kullanılan destekleyici bir tedavi yöntemidir. Egzersizin; kanser hastalarında tedaviye bağlı ortaya çıkan yorgunluk başta olmak üzere, diğer yan etkilerin hafifletilmesinde ve hatta ortadan kaldırılmasında, psikolojik olarak iyilik halinin arttırılmasında ve yaşam süresinin uzatılmasında çok önemli rolü olduğu bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir.

Yapılan araştırmalar sonucu kanserin sadece %5-10’u genetik yatkınlık nedeni iken, geriye kalanı çevresel ve yaşam biçimi faktörlerine bağlıdır. Fiziksel inaktivite, sağlıksız beslenme, sigara, alkol kullanımı gibi faktörlerin ortadan kaldırılması ile kanser ölümlerinin üçte birinden fazlasının, kalp hastalıklarının, inme ve tip 2 diyabet hastalıklarının %80’inin önüne geçilebileceği düşünülmektedir. Sedanter yaşam tarzı çok sayıda kronik hastalığın oluşmasına neden olmaktadır. Düzenli egzersizin başta meme ve kolorektal kanser olmak üzere birçok kanserin görülme sıklığını önemli ölçüde azalttığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır.

Kanser için Egzersiz Önerileri

• Hareketsizlikten kaçınılmalıdır. Az aktivite yapmak bile hiçbir şey yapmamaktan daha iyidir. Herhangi bir düzeydeki aktivite sağlığı geliştirmeye yardımcı olabilir.

• Düzenli fiziksel aktivite yapılması; Haftada en az 150 dk süre ile orta şiddetteki aktivite veya 75 dk yüksek şiddetteki aktivite yapılması; Haftada en az iki gün orta veya yüksek şiddetteki direnç egzersizleri yapılması önerilmektedir.

• Birçok kanser hastasında yürüme ve direnç bisikleti kısıtlanmasına gerek yoktur.

• Egzersiz düşük tempo ve şiddette başlamalı ve kademeli arttırılmalıdır.

• Egzersiz tipi, şiddeti ve sıklığı kanserin tipine ve derecesine ve hastanın durumuna göre düzenlenmelidir.

Egzersiz yaparken dikkat edilmesi gereken; egzersize ara vermenin ya da egzersizin tamamen yasaklanmasının gerektiği bazı kriterler de vardır. Bunlar kanserin tipine, derecesine ve hastalığın tuttuğu sisteme bağlı özel durumlardır:

• Enfeksiyon riskinin arttığı dönemlerde yüzme yasaklanmalıdır.

• Nörolojik problem varlığında koşu bandı egzersizi ve bisiklet gibi denge-koordinasyon gerektiren aktivitelere ara verilmelidir.

• Enfeksiyon riskinin arttığı durumlarda toplum merkezlerinin kullanımı (halka açık spor alanları gibi)yasaklanmalıdır.

• Kemoterapi veya radyasyon terapisinden sonraki ilk iki saat dolaşımda artışa yol açarak tedavinin etkilerini arttırabileceğinden, bu dönemde egzersize ara verilmelidir.

• Son 24 saat içinde damariçi kemoterapi uygulanmışsa egzersiz yapılmamalıdır.

• Ateş 38ºC’nin üstünde olduğunda egzersizden kaçınılmalıdır.

• Egzersiz sırasında başlayan bulantı ve kusma, alışılmadık yorgunluk veya kas zayıflığı, bulanık görme, baygınlık, solukluk, gece ağrısı veya yaralanma ile ilişkisi olmayan ağrı gibi bulgular olduğunda egzersizden kaçınılmalıdır.

Fzt. Özlem ÖZTEPE

Form Assist Fizyoterapisti ve Egzersiz Danışmanı