Osteoartrit (Kireçlenme) kemiklerinizin uçlarını koruyan kıkırdağın yıpranmasına neden olan yıkıcı (dejenaratif) bir hastalıktır. Bu hastalık; ağrıya, şişmeye ve hareketlilikle ilgili sorunlara neden olur. Kıkırdaktaki değişiklik, eklem boşluğunda bir azalmaya ve eklemde normal hareket kaybına neden olabilmektedir. Özellikle sabahları ve dinlendikten sonra eklemler sertleşebilmekte ve dizdeki doğal beslenmenin azalmasıyla kötüleşebilmektedir.
Osteoartrite (Kireçlenmeye) Ne Sebep Olur?
Diz osteoartritinin nedeni tam olarak anlaşılamamaktadır, ancak kilo ve önceki yaralanmalarla net bir bağlantı olduğunu bilinmektedir. Genetik bir sebep öneren kanıtlar da vardır.
- Eklem yaralanması: Bir yaralanmaeya ameliyattan sonra eklemlere için yeterli zaman vermeden ekleminizi aşırı kullanmak.
- Diğer durumlar (ikincil artrit): Osteoartrit, eklemlerde romatoid artrit veya gut gibi önceki veya mevcut bir hastalıktan ötürü meydana gelebilir.
- Yaş: Yaşlandıkça osteoartrit gelişme riskiniz artar.
- Aile öyküsü: Osteoartrit genetik olarak ortaya çıkabilir, ancak çalışmalar sorumlu tek bir gen tanımlamamıştır.
- Obezite: Obez olmak eklemlerine, özellikle dizleriniz ve kalçalarınız gibi ağırlığınızın çoğunu taşıyan eklemlerinize aşırı yük bindirmektedir.
- Cinsiyet: Osteoartrit kadınlarda erkeklerden daha yaygın olarak görülmektedir.
Diz osteoartriti, gençlerin de yaşayabileceği ve aynı zamanda kalıtsal olabilen hastalık formlarından biridir. Belli meslek türleriyle ilişkilidir; diz çökmek, ağır ağırlık kaldırmak veya tekrar tekrar çömelmek zorunda kalan kişilerin, diz eklemlerinin sürekli baskı altında olması nedeniyle kireçlenme hastalığına sahip olma olasılığı daha yüksektir. Ayrıca, futbol veya tenis oynayan veya düzenli olarak uzun mesafeler koşan spor profesyonelleri ve amatörlerde bu durumun gelişme riski daha yüksektir.
Diz osteoartriti tipik olarak egzersiz yaparken bir ağrıyla başlamakta, ancakinlendiğinizde ağrı geçmektedir. Diz ekleminin büyüdüğü (şiştiği) ve dokunulduğunda ısısının arttığını fark edilmektedir. Bu, eklemin iltihaplandığının bir işaretidir. Bir süre sonra eklemin hareketlerinde bazı değişiklikler olacaktır. Çoğu insan için eklem hareketindeki değişiklik; oturduktan veya gece uyuduktan sonra hafif bir sertlik olarak başlamaktadır.
Sertlik, ilk başta hareket edildiğinde düzelir, ancak haftalar ve aylar sonra giderek kötüleşmektedir. Sonunda, bir sandalyeden kalkmak veya bir arabaya binmek ve inmek zor olabilmektedir. Merdivenler ve dik yokuşlar özellikle zorlayıcı olabilmektedir. Ayrıca diz büküldüğünde, özellikle üzerine ağırlık yüklendiğinde, eklemden çatlama veya gıcırdama benzeri bir ses duyulmaya başlanabilmektedir.
Diz Osteoartriti (Diz Kireçlenmesi) ve Egzersiz
Günlük işleri sürdürmek için bu tür diz ağrılarını kontrol altında tutmanın en iyi yöntemlerinden biri egzersizdir!
Diz osteoartritinin ilk belirtileri dizde ağrı ve sertliktir. Durum ilerledikçe, insanlar ağrılarını şiddetlendirmekten kaçınmak için genellikle daha az aktif hale gelmektedirler. İronik olarak, yapılabilecek en kötü şey budur! Azalan aktivite, diz çevresindeki kaslarda güçsüzlüğe neden olmaktadır ve sertliği kötüleştirmektedir. Bu noktada merdiven kullanma, uzun süreli yürüme, hatta ayakta durma gibi günlük aktiviteler bir mücadele haline gelmektedir.
Kilo vermenin yanı sıra egzersiz, diz osteoartriti için en iyi tedavi yöntemi olarak belirtilmektedir. Bu durumda egzersiz; hafif egzersiz ve güçlendirme ile aktivite seviyelerinizin artmasını içermelidir. Egzersizin dizleri güçlendirebileceğini ve ağrıyı azaltabileceği bilinmektedir. Ayrıca, eklemdeki kayganlığı arttırmakta ve iltihaplanmayı azaltmakta, her ikisi de hareketsizlikle ilişkili ağrı ve sertliği azaltmaktadır.
Fiziksel aktivite olarak şunlar önerilmektedir:
- Haftada 75 dakika yoğun egzersiz
- Haftada 150 orta düzeyde egzersiz
- Haftada 2 direnç antrenmanı seansı
Hafif / orta derecede egzersiz basitçe, nefessiz kalınmasına neden olurken, yine de tam cümlelerle konuşulmayı önlemeyen hareketler anlamına gelmektedir. 150 dakika, önerilen seviyelere ulaşmak için daha küçük zaman dilimlerine bölünebilir ve herhangi bir fiziksel aktiviteden oluşabilir. Her hafta önerilen 150 dakikalık orta düzeyde egzersiz yapmanın birçok basit ve etkili yolu vardır: Kısa yürüyüşler; otobüsten erken inmek, asansör yerine merdiven kullanmak iyi örneklerdir.
Eklemleri zorlayan koşu ve ağırlık çalışması gibi aşırı yüke zorlayan egzersizlerden kaçınılmalıdır. Bunun yerine, eklemlerinize binen yükün daha kontrollü olduğu yüzme ve bisiklete binme gibi egzersizler yapılmalıdır.
Fizyoterapiste, dizlerinizi güçlendirmenize yardımcı olacak ev egzersizleri için danışılmalıdır.
Fzt. Ayşe Nur Yıldırım
Form Assist Fizyoterapisti ve Egzersiz Danışmanı
